Pretparken vond ik als kind erg leuk om naartoe te gaan. Maar wat ik nog leuker vond, waren de momenten dat ik tegen mijn vader mocht schaken. Dat had ik immers al op jonge leeftijd geleerd! Ik weet nog dat ik naar huis fietste op een regenachtige middag, compleet doorweekt en in het bezit van een pesthumeur. Eenmaal thuis aangekomen stond daar een warme kop chocolademelk voor me klaar naast een opgedekt schaakbord. Het waren deze potjes schaak die mij op jonge leeftijd hebben gevormd tot de persoon die ik nu ben.
Elk potje schaken bracht mij en mijn vader dichter bij elkaar. Maar nog belangrijker dan dat, het spel heeft mij vaardigheden geleerd die ik tot op de dag van vandaag kan inzetten. Vaardigheden die onderdeel zijn geworden van mijn DNA en even natuurlijk aanvoelen als ademen en lopen. Het is belangrijk dat ook jij jouw kind deze vaardigheden leert, dus waar wacht je op? Ga schaken! (Of speel andere strategische spellen)
Leiderschap tonen
Tijdens het schaken maak je gebruik van meerdere speelstukken, die allemaal hun eigen kracht, functie en waarde hebben. Goede spelers weten exact welke stukken ze op welke manier moeten inzetten om zo het spel te kunnen winnen. Soms moet je een lastige keuze maken en een stuk opofferen, ongeacht of hij goed is of niet. Een goede leider, bijvoorbeeld binnen een organisatie, doet dit op precies dezelfde wijze. Hij of zij benut de krachten van een individu om ervoor te zorgen dat het complete team de eindstreep haalt. Ook zal hij soms afscheid van iemand moeten nemen, om ervoor te zorgen dat de rest van de organisatie gezond blijft.
Analyseren & strategisch handelen
Als schaker sta je continu voor een uitdaging. Het is noodzakelijk dat je jouw positie vanuit meerdere perspectieven bekijkt, dat je stappen vooruit denkt en het einde van het spel visualiseert. Vervolgens moet dat stappenplan omgezet worden in concrete acties en zullen de gekozen stappen bepalen of er een overwinning komt of niet. Je tegenstander zal reageren op jouw handelingen en jou aan het denken zetten. Door voortdurend verschillende scenario’s te bedenken en te analyseren, vergroten kinderen hun probleemoplossend vermogen en ontwikkelen ze kritische denkvaardigheden.
Discipline opbrengen & geduld tonen
Je zult tijdens een potje schaak voortdurend worden uitgedaagd om te kiezen voor de makkelijke vluchtroute. Pak je deze route, dan word je met de grond gelijk gemaakt. Je zult geduldig moeten zijn, jezelf niet gek laten maken door je tegenstander en discipline op moeten brengen om – zelfs na een verkeerde zet – het hoofd koel te houden. Daarnaast kun je niet bepalen hoe snel je tegenstander een volgende zet doet, je zult geduldig moeten wachten.
“When you see a good move, look for a better one!”
Emanuel Lasker – schaakgrootmeester
Oorzaak & gevolg inzien
Zoals gezegd zal een verkeerde zet hard worden afgestraft door je tegenstander. Deze les zullen beginnende schakers goed ingeprent krijgen. Gelukkig voor ons is het menselijk brein erop ingesteld, om van nature te leren van verkeerde keuzes die we maken. Bij elk potje schaak worden onze keuzes dus beter en zal kun je steeds gemakkelijker inschatten wat een actie voor gevolgen zal hebben. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat kinderen die op jonge leeftijd leren schaken (sommigen al vanaf 5 jaar), oorzaak en gevolg beter inzien dan leeftijdsgenootjes. Daarnaast zijn deze kinderen beter in staat om belangrijke levensbeslissingen te nemen, zowel op korte als op lange termijn.
Sportief gedrag en sociaal handelen verbeteren
Schaken is niet enkel een strategisch denkspel, maar ook een sociale activiteit. Schaken met anderen, of het nu met vrienden, familie of in een competitieve omgeving is, helpt kinderen hun sociale vaardigheden en sportiviteit te ontwikkelen.
Bij schaken moeten spelers respect tonen voor hun tegenstanders en de spelregels volgen. Ze leren om te wachten op elkaars beurt, naar de perspectieven van anderen te luisteren (en hopelijk daarvan te leren) en omgaan met het verliezen van spelletjes. Schaken bevordert gezonde concurrentie en leert kinderen het belang van sportief spel, of ze nu winnen of verliezen.
Omgaan met nederlagen
Mijn eerste potjes schaken bestond uit 2 torens die zo snel mogelijk de koning van de tegenstander schaakmat moesten zetten. Dit was voor mij, als kind, in het begin een lastige opgave. Maar elke keer dat we speelden werd ik beter en elk verlies voelde als een motivatie om het de volgende keer beter te doen. Ik leerde om door te gaan en niet zomaar op te geven. Langzaam maar zeker kreeg ik overzicht in het spel en begreep ik hoe de speelstukken op elkaar reageren. Het heeft mij een flink aantal jaren gekost, maar uiteindelijk was ik degene die zijn hoofd omhoog richtte en met volle overtuiging zei: ‘Schaakmat!’
