Oké, laten we even eerlijk zijn: als je een kind hebt, dan ben je zonder twijfel een keertje voorgelogen. Ben jij nog nooit voorgelogen door je nageslacht? Dan is het hoog tijd om eens met je kind te praten, want die heeft het liegen blijkbaar goed onder de knie (of jij bent gewoon naïef natuurlijk). Het geeft niet dat kinderen liegen of de waarheid verdraaien. Dit is een gezonde ontwikkeling voor ze, om in te kunnen schatten hoe de wereld daadwerkelijk in elkaar zit.
Leugens van kinderen (het jokkebrokken) zijn vaak onschuldig en nog eenvoudig te tackelen. Op jonge leeftijd is fantasie en verbeeldingskracht een belangrijk aspect van hun denken. Dit kan ontstaan vanuit een verlangen om te ontsnappen aan straf of om indruk te maken. Kinderen kunnen verhalen verzinnen die hen machtiger, dapperder of grappiger laten lijken. We willen natuurlijk niet dat het liegen groter wordt, blijft aanhouden of dat het een vervelende karaktereigenschap wordt. Toch zijn er 5 redenen waarom jouw kind liegt of meer zal gaan liegen.
1. Waar je mee omgaat, word je mee besmet
De meest voor de hand liggende reden dat jouw kind liegt, is omdat jij zelf ook liegt. Voor jou is het wellicht een klein leugentje om bestwil, een kind ziet het als een voorbeeld. Even een leugentje tegen je schoonmoeder omdat je geen zin hebt om lang te bellen, een kleine ‘smoes’ om onder een hoge rekening uit te komen, een alternatieve waarheid verkondigen waarom je te laat aankomt bij je afspraak, etc. Dit heeft met een stukje integriteit te maken en vaak zien we niet in hoe eenvoudig we liegen om de meest kleine dingen. Als het voor jou al normaal is, waarom zal het voor je kind dan anders zijn? Kinderen liegen, omdat ze dit van huis uit meekrijgen.
2. Afstraffen in plaats van belonen
Helaas leven we in een maatschappij waarin het eenvoudiger is om kritiek te uiten, dan iemand een welgemeend compliment te geven. Ook ouders hebben daar een handje van. Niet op de bank klimmen, niet op de muren tekenen, niet de kat in de magnetron stoppen. (*). Zo reageren we ook als ons kind heeft gelogen. We straffen de leugen af, maar vergeten al die keren dat ze wel eerlijk waren te belonen. Nu kun je natuurlijk niet elke eerlijke opmerking de hemel in prijzen, maar kies hierin de momenten waarop een leugen een gemakkelijke uitweg was geweest. ‘Wat fijn dat je me uit jezelf komt vertellen dat je de vaas kapot hebt laten vallen. Laten we even praten over hoe dat is gebeurd.’
(*) Tip: probeer het woord ‘niet’ zo min mogelijk te gebruiken in je communicatie naar kinderen. Zeker op jongere leeftijd horen kinderen het woordje niet … uhm, niet. Pas je zin aan in het gedrag dat je graag zou willen zien.
- fout: niet zo hard schreeuwen
- goed: praat eens wat zachter alsjeblieft
3. De verkeerde emoties aanmoedigen
Het is logisch dat we successen vieren, dat zijn nu eenmaal de positieve ervaringen. De vervelende ervaringen of negatieve resultaten laten we het liefste achter ons. Toch is het belangrijk om je kind te leren dat er altijd ruimte mag zijn voor teleurstellingen of verdriet om momenten waarop hij/zij heeft gefaald. Door deze momenten bespreekbaar te maken, voorkom je dat ze hierover gaan liegen. Ze zijn dan namelijk gewend dat er alleen complimenten worden gegeven als er successen zijn behaald.
Als voorbeeld: je kind komt thuis met zijn/haar schoolrapport. Natuurlijk wil je ze complimenteren met de hoge cijfers (of de ‘zeer goedjes’, op de basisschool). Vindt jouw kind rekenen een heel lastig onderdeel op school? Grote kans dat de het cijfer van dit vak tegenvalt op het rapport. Benoem juist hier dat je het zo knap vindt dat hij/zij er zo hard aan heeft gewerkt de afgelopen tijd en dat je trots bent op hun inspanningen!
In veel gevallen is het belangrijker om de inspanning van je kind te belonen, dan het behaalde resultaat. Door vaker te juichen naar inspanningen i.p.v. resultaten, ontwikkel je tevens een betrokken kind dat op vele vlakken actief zal willen zijn.
4. Te emotioneel reageren
Een kind is erg gevoelig voor de emoties van zijn of haar ouders. Reageer jij buiten proportioneel woedend op een uiting van je kind? Dan is de kans groot dat je kind zijn gedrag zal aanpassen of er in de toekomst over zal gaan liegen. Dit geldt niet enkel voor woede, maar ook emoties als verdriet, afschuw of angst. Probeer daarom altijd de baas te zijn over je gevoelens en laat het niet gebeuren dat je jouw kind afschrikt met een overvloed aan negatieve uitbarstingen.
5. Het nut in laten zien van eerlijk zijn
Gesprekken voeren met je kind kan lastig zijn, zeker als ze nog jong zijn. Toch is het aan te raden om hier al op vroege leeftijd mee te beginnen, je kind begrijpt meer dan je denkt. Het voeren van open gesprekken zal leiden tot vertrouwen, een hechte band, wederzijds begrip en een stabiele basis. Heb jij wel eens gesprekken met je kind over het nut van eerlijk zijn en waarom dat zo belangrijk is? Wat het voordeel is voor je kind om de waarheid te spreken en leugens achterwege te laten, ook wanneer het hem in een vervelende positie brengt? Als jij hier geen antwoord op kunt geven, dan mag je er vanuit gaan dat je kind het al helemaal niet kan!
