Mijn oudste zoon Floris (inmiddels 10) is een kind van gescheiden ouders. De ene week is hij bij zijn moeder, de andere week mag ik zeven dagen van hem genieten. In dit huis gelden andere regels, andere emoties en andere verwachtingen. Dat is soms best even wennen. Niet alleen voor mijn kleine maatje, maar net zo goed voor mij. Ik heb niet heel veel regels in huis, behalve dat nee toch echt nee is. Maar ieder kind gaat weleens over grenzen heen of dramt net een keer teveel, wanneer je hebt aangegeven dat de grens is bereikt. Is dat erg? Eigenlijk niet, het hoort bij het opgroeien. Toch gebeurt het in de beste huishoudens dat ons pannetje overkookt en we onze emoties loslaten op ons kind.
(Let op, onderstaande uitspraken zou ik nooit tegen mijn kind zeggen en zijn enkel bedoeld als voorbeeld voor dit artikel.)
- Houd nou toch eens op met dat gezeur!
- Je luistert echt nooit naar me!
- Ik heb het al honderden keren bij je aangegeven! Waarom leer je nooit van je fouten, je bent toch niet dom?
- Ik vind het bijzonder irritant dat je me negeert wanneer ik iets tegen je zeg!
- Stop eens met dat vervelende gejank, anders ga je maar naar je kamer toe!
Huilend rent je kind de trap op…
Het is normaal dat we zo nu en dan boos zijn op onze kinderen, maar we geven hier als ouder soms een verkeerde uiting aan. Wanneer ik de trap op loop en naar de kamer van m’n kind strompel om m’n excuses aan te bieden, zie ik een verdrietig wezentje met tranen in zijn ogen op de rand van het bed zitten. Ik zeg: ‘Lieve schat, het spijt me dat ik zo tegen je heb geschreeuwd.’ Het antwoord dat ik krijg: ‘Papa, als je zo schreeuwt, ben ik bang dat je niet meer van me houdt.’ Ineens zijn de rollen omgedraaid, de tranen lopen nu over mijn wangen. En dat brengt me direct bij punt 1 van de lijst.
1. Je houdt niet meer van me
Wanneer we schreeuwen tegen onze kinderen, dan voelt het voor hen alsof de liefde direct voorbij is en we niet meer van ze houden. Kinderen zijn, zeker op jonge leeftijd, nog niet capabel om goed onderscheid te maken tussen ‘weten’ en ‘voelen’. Ze weten diep van binnen echt wel dat je altijd van ze zult houden, maar het voelt op dat moment totaal niet zo. Ben je boos op je kind, maak het daarna dan altijd samen weer goed met een knuffel, een kus en liefdevolle woorden. Het letterlijk uiten ‘ik hou zielsveel van je, ook als ik eventjes boos ben’ is bijzonder waardevol voor een kind om te horen. Een bevestiging van jouw onvoorwaardelijke liefde is altijd welkom!
2. Ik begrijp het niet en voel me dom
Als vader willen we ons kroost goed opvoeden en voorzien van goede normen en waarden. Onze kinderen moeten dagelijks nog ontzettend veel leren, terwijl ze nog zo speels zijn. Denk er maar eens over na: kinderen leren niet alleen op school nieuwe dingen, ook thuis zijn ze continu bezig om nieuwe ervaringen op te doen. Er zullen dus voldoende momenten zijn dat kinderen iets niet begrijpen, omdat ze een bepaalde situatie simpelweg voor het eerst meemaken. Daar komt bij dat kinderen nog niet optimaal kunnen inschatten wat voor impact hun handelen heeft op anderen.
Wanneer je schreeuwt tegen je kinderen, zullen ze zich dom voelen omdat ze het ‘weer’ niet begrijpen. Als ik jou vraag om iets te doen wat je nog nooit hebt gedaan, dan verwacht je toch ook geen uitbrander als het niet in één keer goed gaat? Je kunt je kind beter belonen voor het feit dat ze dingen proberen, dan afstraffen omdat ze zich aan het ontwikkelen zijn.
3. Ik klap dicht en durf niets meer te zeggen
Wanneer je kind over de spreekwoordelijke grens gaat of je even niet gehoorzaamt, dan is dat een perfect moment om rustig uit te leggen waarom dat niet goed is en hoe je het graag anders wilt zien. Je kunt vertellen wat het met jou doet of hoe anderen erop kunnen reageren. Of je geeft uitleg over de emoties die het bij je oproept, zodat je kind leert om over gevoelens te praten.
Maar sta jij als een malloot te schreeuwen? Dan is de kans groot dat je kind dichtklapt en niet meer zelf kan beredeneren wat hij of zij nou eigenlijk verkeerd heeft gedaan. Ze zijn op dat moment namelijk te druk bezig met bang zijn voor jouw reactie. (Zie tevens punt 4)
4. Het is eng en je maakt me bang
Hoeveel groter ben jij dan het kind waartegen je staat te schreeuwen? 2x? 3x? Bedenk even hoe jij zou reageren wanneer iemand die 3x zo groot is tegenover je staat te tieren en te razen. Je bent – voor je kind – op dat moment een grote, schreeuwende reus die een heleboel schade aan kan richten. Hoe harder je schreeuwt en hoe fysieker je jouw woede uit, hoe enger jij zult zijn in de ogen van die kleine prins(es) waar je zoveel om geeft.
Kinderen vinden het moeilijk om de emotie ‘angst’ onder woorden te brengen. Het is een gevoel dat ze ergens in hun buik voelen, maar niet goed kunnen plaatsen. Wel weten ze dondersgoed dat ze moeten oppassen, dat is het instinct dat ze van moeder natuur hebben meegekregen. Het laatste dat jij wilt is dat jouw kind op zijn/haar hoede is, omdat papa kan ontploffen. Woede nodigt totaal niet uit tot een leerzaam gesprek. Niet bij kinderen, maar ook niet bij volwassenen.
5. Zo bedoelde ik het niet
Het brein van een kind kan nog niet veel stappen vooruit denken. Het enige moment dat telt voor een kind, is het moment dat hij nu beleeft. Een kind is niet bewust bezig om jou dwars te zitten of om expres jouw grenzen te overschrijden. Ze gaan helemaal op in hun eigen wereld. Het is onze taak om hen, op een rustige manier, te vertellen hoe we dat speelse wereldje beter kunnen laten aansluiten op die van volwassenen.
Als jouw kind iets doet wat niet mag, dan is hij/zij nog niet ‘volwassen’ genoeg om te zeggen: ‘Sorry, dat was niet mijn bedoeling.’ Zelfreflectie is niet iets dat ze beheersen op jonge leeftijd. Kinderen van 0 tot 7 hebben geen flauw idee hoe ze naar hun eigen gedrag moeten kijken. Van 7 tot 11-12 jaar leren ze de basis van zelfreflectie en pas daarna beginnen kinderen zelf na te denken over hun eigen gedrag. Nu je deze richtlijn weet, kun je waarschijnlijk meer begrip tonen in lastige situaties.
Schreeuw jij wel eens tegen je kind? Denk dan nog eens terug aan dit artikel en probeer jezelf te beheersen. Het levert veel meer op om rustig te communiceren. Je kind leert er dan niet enkel van, maar het blijft ook vele malen beter hangen. Grote kans dat je de volgende keer dus minder snel boos hoeft te worden. Klinkt als een win-win situatie, toch?
Wil je weten hoe je het weer goed kunt maken, nadat je hebt staan schreeuwen tegen je kind? Lees dan mijn artikel: 5 dingen die je moet doen, als je tegen je kind hebt staan schreeuwen.
