De eerste keer dat ik écht een duidelijke grens aangaf bij Floris, voelde alles in mijn lijf tegenstrijdig. Hij was pas twee jaar en we liepen samen door de Efteling. Zijn blik viel tijdens het wandelen op een grote achtbaan (de Python) en natuurlijk wilde meneer daar ook een ritje in maken. Het zal je niet verbazen dat ik ‘nee’ heb gezegd, omdat hij daar nog veel te jong voor was. Deze nee vond Floris niet prettig, dus koos hij ervoor om huilend op de grond te gaan zitten. Hij wilde niet mee, hij wilde niet getroost worden, het enige dat hij wilde was de achtbaan.
Aangezien hij niets wilde, besloot ik hem te laten uitrazen en ik ging op een bankje zitten, nog geen 2 meter verder. Er zou vast wel een eind komen aan zijn krokodillentranen en gebrul. De mensen die langsliepen keken mij aan alsof ik mijn kind aan het mishandelen was en er was zelfs een ouder die mij ‘waardeloos’ noemde. Toen ik dat hoorde, sloeg toch van binnen het schuldgevoel toe. Alsof er iets tussen ons kapot was gegaan. Alsof dat kleine jongetje mij ineens minder zou vertrouwen of dat onze band slechter zou worden.
Die schuld bleef nog lang in mijn lijf zitten. Het gekke is: ik wist rationeel wel dat ik niks verkeerd had gedaan. Grenzen stellen is belangrijk. Toch voelde het fout.
Nu, jaren later – met Floris van 11 en kleine Sevijn van 2 – heb ik geleerd dat grenzen stellen absoluut niet het probleem is. Het probleem is dat veel ouders niet weten hoe ze grenzen moeten stellen of niet consequent genoeg zijn om de regels (die ze zelf hebben opgesteld) na te leven. Dit artikel is voor jou als je soms ook worstelt met dat schuldgevoel. Als je wilt opvoeden met liefde, maar ook merkt dat je grenzen moet trekken. Maar vooral: als je dat zonder schaamte of twijfel wilt doen.
Inhoudsopgave
De mythe van de perfecte ouder
Als ouder word je doodgegooid met adviezen: wees consequent, geef liefde, toon betrokkenheid, laat ruimte, geef structuur, maar wees flexibel. Je hoort en leest honderden meningen, waardoor je soms door de bomen het bos even niet meer ziet. Oh, ik mag het ideaalbeeld van de perfecte ouder natuurlijk ook niet vergeten: altijd geduldig, altijd lief, nooit boos.
Maar laten we eerlijk zijn. Die ouder bestaat niet. Sterker nog, die ouder hoeft helemaal niet te bestaan.
Kinderen hebben geen perfecte ouders nodig. Ze hebben échte ouders nodig. Ouders die aanwezig zijn, consequent zijn, die hun eigen grenzen kennen en respecteren. Want pas als wij onze grenzen serieus nemen, kunnen onze kinderen dat ook leren.
Wat grenzen écht zijn
Grenzen stellen heeft niets te maken met streng zijn. Het is niet hard, het is niet afstandelijk. Een grens betekent eigenlijk dat je jezelf serieus neemt. Het is zeggen: ‘Tot hier en niet verder, want dit voelt voor mij (of voor anderen) niet goed.’ En het mooie is: kinderen voelen feilloos aan wanneer een grens echt en liefdevol is.
Psst, even iets tussendoor. Zelf zeg ik altijd liever ‘Tot hier en nu verder’, wat onbewust bij mijn kind aangeeft dat hij niet hoeft te stoppen met waar hij mee bezig is, maar wel de manier waarop moet aanpassen.
Bijvoorbeeld: Sevijn is nu volop aan het ontdekken. Alles is interessant, alles is leuk. Ook het springen op de bank en het klimmen op de salontafel is een favoriete activiteit van onze kleine draak. Als ik alleen maar ‘Niet op springen!’ of ‘Ga er eens af!’ roep, dan raakt hij overstuur. Maar het is wel mijn grens. Op dat moment kies ik ervoor om op ooghoogte te gaan zitten, zijn hand vast te houden en te zeggen: ‘Jij houdt echt enorm van klimmen en klauteren. Dat mag niet op de tafel en de bank. Laten we even naar de speeltuin gaan, zodat je daar lekker kunt klimmen.’ Op deze manier voelt hij zich gezien, de kans is groter dat hij luistert en hij gaat minder vaak over mijn grenzen heen.
Schuldgevoel komt uit liefde (maar mag je loslaten)
Ken je dat knagende gevoel na een conflict met je kind? Dat komt hoogstwaarschijnlijk door de liefde die je voor je kind voelt. Je wilt je hem/haar gelukkig zien. Je wilt dat jullie band warm, veilig en vertrouwd blijft.
Maar liefde en grenzen sluiten elkaar niet uit. Sterker nog: ze horen bij elkaar!
Je mag je schuldig voelen. Maar weet ook: dat gevoel is geen betrouwbare graadmeter. Het betekent niet dat je iets verkeerd hebt gedaan. Het betekent dat je betrokken bent. En die betrokkenheid kun je gebruiken om na te denken: heb ik vanuit liefde gehandeld? Was mijn grens eerlijk? Dan mag je dat schuldgevoel gerust loslaten.
5 tips: zo stel je grenzen zonder schuldgevoel
Hier zijn een paar dingen die mij enorm geholpen hebben in het stellen van grenzen – en die ik jou ook gun:
✅ Adem eerst, reageer daarna
Klinkt simpel, maar is goud waard. Zeker bij Floris, die steeds mondiger wordt en vragen stelt bij alles (‘Waarom mag ik niet tot 10 uur opblijven?’). Even ademhalen voordat ik reageer helpt me om niet mijn frustratie op hem af te vuren, maar te antwoorden vanuit rust.
✅ Zeg wat je wél wilt
In plaats van: ‘Niet schreeuwen!’ kun je zeggen: ‘Praat maar zacht, ik luister naar je.’ Daarmee houd je de verbinding, en voorkom je strijd.
✅ Herken je eigen grens
Voel je irritatie opkomen? Je lichaam vertelt je iets. Misschien ben je moe, overprikkeld of heb je gewoon even ruimte nodig. Herken dat en erken het. Floris weet inmiddels: als papa zegt ‘Ik ben even op, ik heb nu een kwartiertje voor mezelf nodig’, dan is dat niet omdat ik hem afwijs, maar omdat ik zorg voor mezelf. Daardoor kan ik ook beter voor hem zorgen.
✅ Leg uit (als het kan)
Kinderen zijn nieuwsgierig. Grenzen voelen voor hen vaak als afwijzing, tenzij je uitlegt waarom. Zeker bij Floris helpt dit enorm. ‘Ik snap dat je dat spel nu nog af wilt maken. Maar je hebt slaap nodig, anders ben je morgen ontzettend moe. Ik wil dat je goed kunt leren en spelen morgen, dus nu is het bedtijd.’
✅ Geef jezelf toestemming om het niet perfect te doen
Soms reageer ik een keer gefrustreerd. Soms zeg ik ‘nee’ terwijl ik ook ‘ja’ had kunnen zeggen. En soms is er gewoon geen goede oplossing. Het helpt om daar mild in te zijn naar mezelf. Want opvoeden is geen wedstrijd. Het is een relatie. In relaties gaat het niet om perfectie, maar om begrip en herstel.
Waarom dit werkt (voor jou, en voor je kinderen)
Grenzen stellen zonder schuldgevoel maakt je sterker als ouder. Niet harder, maar krachtiger. Kinderen voelen zich veiliger bij ouders die hun eigen grenzen kennen. Die voorspelbaar zijn. Die eerlijk zeggen: ‘Nu even niet.’
En jij? Jij voelt je minder uitgeput. Minder gefrustreerd. Meer verbonden. Meer in balans. Je ervaart dat je grenzen mag hebben én een goede ouder kunt zijn. Tegelijk.
Tot slot: jouw liefde is genoeg
Als je dit leest, dan weet ik zeker dat je een ouder bent die geeft om zijn of haar kinderen. Een ouder die liefdevol wil opvoeden en ook eerlijk durft te kijken naar zichzelf.
Je hoeft het niet allemaal te weten. Kalm blijven is niet altijd mogelijk. Je kunt niet altijd alles goed doen. Wat je wél mag doen, is jezelf serieus nemen. Je grenzen voelen, uitspreken en beschermen.
