Toen Floris voor het eerst zijn eigen tablet kreeg, dacht ik: leuk, hij kan lekker filmpjes kijken terwijl ik even mijn handen vrij heb. Wat begon met onschuldige tekenfilmpjes van Paw Patrol, veranderde langzaam in Minecraft-video’s, game-channels en uiteindelijk vlogs waarin Youtubers gadgets unboxen met een enthousiasme waar je U tegen zegt. Geen ramp natuurlijk, maar ik merkte dat ik eigenlijk geen idee had wat hij allemaal keek. Toen hij plots begon over een challenge die op TikTok rondging (waar hij officieel nog veel te jong voor is), ging er een alarmbel af. Tijd om zijn digitale leventje eens onder de loep te nemen.
Waarom online veiligheid belangrijk is voor jonge kinderen
Kinderen van de basisschool groeien op met het internet alsof het net zo vanzelfsprekend is als tandenpoetsen. Maar waar tandenpoetsen vrij eenvoudig te controleren is, geldt dat voor online gedrag een stuk minder. Ze kunnen (onbewust) terechtkomen op websites met gewelddadige of seksueel getinte inhoud, worden benaderd door vreemden of raken betrokken bij cyberpesten. En dan hebben we het nog niet eens over de onophoudelijke stroom aan reclame of de verslavende werking van eindeloos scrollen.
Een basisschoolkind kan deze gevaren nog niet zelfstandig inschatten. Het brein is volop in ontwikkeling en dat betekent dat risico’s nog onvoldoende worden herkend. De rol van ouders is hierin dus essentieel. Niet om te verbieden, maar juist om te begeleiden.
Maak duidelijke afspraken en herhaal ze regelmatig
Toen Floris zeven jaar was, maakten we onze eerste ‘media-afspraken’. Hij mocht een half uur per dag op de tablet en alleen apps gebruiken die we samen hadden gekozen. Op papier een prima plan, maar in de praktijk liepen we er snel tegenaan dat het half uurtje zo rekbaar bleek als elastiek.
Daarom: herhaal afspraken met je kind regelmatig. Schrijf ze desnoods op en hang ze op een zichtbare plek in huis. Denk aan regels zoals:
- Alleen filmpjes kijken via vooraf goedgekeurde kanalen
- Geen persoonlijke informatie delen online (ook niet je naam of school)
- Vriendjes op een gameplatform moeten ook échte vriendjes zijn
- Als je iets geks ziet of hoort, kom je naar papa of mama
Zorg dat je afspraken niet als straf voelen, maar als onderdeel van samen veilig internetten. Vergeet ook niet om na verloop van tijd de afspraken nog eens te herzien. Het kan namelijk goed zijn dat bepaalde regels niet meer up-to-date zijn of bij de leeftijd van je kind passen.
Psst: check hier eenvoudig de schermtijd per leeftijd volgens het Nederlands Jeugdinstituut!
Wees nieuwsgierig naar hun online wereld
Een valkuil voor veel ouders: je bemoeit je alleen met het schermgebruik van je kind als het te lang duurt of te druk is. Maar juist door nieuwsgierig te zijn naar wat je kind leuk vindt online, open je de deur voor gesprek.
Vraag dus niet alleen ‘Hoe was school?’, maar ook:
- Wat is je favoriete YouTuber? Wat maakt die zo leuk?
- Wat heb je vandaag in je spelletje bereikt?
- Welke filmpjes vind je grappig en waarom?
- Wat vond je minder prettig of lastig tijdens het gamen?
- Wat kun je mij vertellen over de groepsapp van jullie klas?
Door oprechte interesse te tonen, leer je wat je kind bezighoudt. Nog belangrijker: je kind leert dat jij er bent, ook als het online even spannend of onduidelijk wordt.
Stel ouderlijk toezicht in, maar vertrouw ook op je opvoeding
Technologie is je vriend. Op bijna elk apparaat kun je ouderlijk toezicht instellen. Zo kun je tijdslimieten aanzetten, apps blokkeren of een kindprofiel gebruiken dat alleen goedgekeurde content toont. Maar technologie vervangt geen goed gesprek.
Bij ons thuis geldt: toezicht op het scherm is prima, maar toezicht in het hoofd is beter. We proberen Floris (nu 11) en Sevijn (2) vanaf jonge leeftijd mee te geven waarom bepaalde dingen online niet veilig zijn. Waarom je bijvoorbeeld niet zomaar op ‘ja’ klikt als een website vraagt of je cookies accepteert. Waarom je soms beter een filmpje kunt overslaan. Waarom je niet op reclames klikt in spelletjes of dat je echt niet de nieuwste iPhone wint door op een linkje te klikken.
Vertrouwen is de sleutel. Als je kind leert dat jij er niet bent om te straffen, maar om te helpen, komt hij vanzelf eerder naar je toe.
Bespreek cyberpesten en online gedrag openlijk
Pesten stopt niet bij het schoolplein. Veel kinderen krijgen ermee te maken in WhatsApp-groepen, tijdens het gamen of via sociale media. Het nare is: online pestgedrag blijft vaak onzichtbaar voor volwassenen.
Praat daarom regelmatig over:
- Wat doe je als iemand iets gemeens zegt via een spel of bericht?
- Mag je zomaar iemand uit een groep gooien?
- Hoe zou jij je voelen als je zelf zo behandeld werd?
- Als iemand iets onaardigs doet (ook naar een ander), dan trek je aan de bel.
Laat weten dat je kind altijd bij jou terecht kan. Oordeel niet te snel en bied een luisterend oor. Bij cyberpesten geldt: liever een ouder die ‘te veel’ betrokken is, dan eentje die er te laat achter komt.
Houd het gezellig: samen scrollen en spelen
Het internet is echt niet alleen kommer en kwel. Er zijn fantastische educatieve apps, leerzame filmpjes, prachtige spelletjes en creatieve platforms waarop kinderen zich kunnen ontwikkelen. Laat je kind merken dat jij ook plezier kunt hebben in de digitale wereld.
Bij ons thuis hebben we een vaste ‘kijkavond’ waarop Floris een YouTube-filmpje mag kiezen dat we samen bekijken. Soms vind ik het niks, soms rollen we over de bank van het lachen. Maar het zorgt altijd voor verbinding. En dat is waar het uiteindelijk om draait: een veilige, liefdevolle omgeving waarin je kind zichzelf kan zijn, ook online.
Tot slot: leer mee met je kind
Je hoeft echt geen expert te zijn in TikTok-dansjes of dé diamantzoeker in Minecraft. Wat je kind van jou nodig heeft, is aanwezigheid. Een ouder die luistert, grenzen stelt, meespeelt en bovenal: beschikbaar is. Digitale opvoeding is geen luxe meer, het is onderdeel van ons ouderschap.
Floris mag inmiddels zelfstandig zijn tablet (en smartphone) gebruiken, maar hij weet: als er iets is, kom ik naar papa. Papa helpt mij met alles, want papa is op de hoogte. En dat is misschien wel de mooiste vorm van online veiligheid die je een kind kunt geven.
En ja, we hebben nog altijd regels in huis. Zo weet iedereen waar hij aan toe is.
